Bojkowie i Łemkowie – kultury, o których warto pamiętać

Jeszcze nie tak dawno, zaledwie siedemdziesiąt lat temu, tereny dzisiejszego pogranicza polsko-słowackiego zamieszkane były przeważnie przez Bojków i Łemków – dwie grupy etnograficzne górali ruskich, które posiadały wspólne korzenie i wywodziły się z wołoskiej społeczności pasterskiej. Wiele pamiątek po tych społecznościach znajduje się w skansenach, a dzięki działaniom organizacji i instytucji dbających o tradycje, takich jak marka Carpathia, możemy dziś odkrywać ich ślady. Możliwość poznawania dawnych kultur i narodowości pozwala na uświadomienie sobie, jak kiedyś wyglądało życie, którego ślady, choć nieliczne, należy uznawać za ogromną wartość.

Nazwy „Łemko” oraz „Bojko” pojawiły się w powszechnym użyciu dopiero w XIX wieku, rozpropagowali je przede wszystkim ówcześni literaci oraz badacze kultury, m.in. Oskar Kolberg. Istnieje pogląd, że to ponoć Bojkowie wymyślili przezwisko „łemko” - na pewno jednak obie nazwy mają charakter przezwiskowy, ludowy. Co ciekawe, żadna z tych grup etnicznych nie używała przyjętych nazw wobec siebie, uważane były bowiem za obraźliwe. Bojkowie nazywali siebie Hyrniakami lub Werhowyńcami, Łemkowie w swoim nazewnictwie byli Rusnakami. Pierwsza zapisana wzmianka o Bojkach pochodzi z roku 1607. W literaturze pierwszy raz użył ją polski pisarz, ceniący ludowość i opisujący wiejską rzeczywistość, Wincenty Pol.

Życie codzienne

Zarówno Bojkowie, jak i Łemkowi byli wyznania greckokatolickiego, rzadziej prawosławnego, ale pomimo łączących ich podobieństw, nie żyli oni w komitywie i raczej unikali kontaktu. Chaty, w których zamieszkiwali Łemkowie i Bojkowie nie różniły się zbytnio od siebie – były kryte wysokim dachem, budowane z drewnianych bali, uszczelnianych mchem i gliną. Ściany zewnętrzne malowano przepaloną gliną na kolor brunatny, a uszczelnienia na biało. Chaty Łemkowskie były jednak bardziej bogate pod względem wystroju i ozdób – często były zdobione, malowane w kwiaty. Ciekawe, dobrze zachowane budynki, przeniesione z ich pierwotnych lokalizacji, podziwiać można w skansenie w Sanoku. Większa różnorodność i dobór kolorów także w kwestii ubrań panowała wśród Łemków – mimo bardzo dużej zbieżności w sposobie ubierania się, to Łemkowie cechowali się większą rozmaitością kolorystyczną odzieży.

Podstawą życia obu plemion było rolnictwo i uprawa niezbyt urodzajnej gleby. Łemkowie i Bojkowie niekiedy pracowali w lesie lub na folwarku, zdarzało się, że musieli emigrować, do pracy sezonowej. Hodowali owce, kozy, a wcześniej woły, które wypasali na połoninach. W pożywieniu dominowała kapusta i ziemniaki, a także nabiał i płody rolne. Typowym daniem był kysyłyciu, czyli żur z mąki żytniej, a także maczanku z tartych gotowanych ziemniaków, podawana do posiłków.

Ślady historii

Trudno jest dzisiaj znaleźć ślady osadnicze tych kultur, a Bojkowie w zasadzie już nie istnieją. Wszystko, co o nich wiemy, pochodzi z relacji i badań prowadzonych w okresie międzywojennym. W górach gdzieniegdzie przetrwały jeszcze nieliczne cerkwie czy przydrożne krzyże. Łemkowie byli bardziej otwarci na zmiany – czy może dzięki temu przetrwali do dziś? Nieliczne ich grupy znaleźć można na przykład w Beskidzie Niskim, o ich współczesnym rozmieszczeniu decydowały przede wszystkim wojenne i powojenne przesiedlenia.

Na pewno wiele po Łemkach i Bojkach zostało w języku – genezy niektórych osobliwych nazw są bardzo skomplikowane, przechodziły one oryginalny proces ewolucji. W latach powojennych niektóre z tych nazw uległy zmianom, jednak do dziś funkcjonują w świadomości mieszkańców, a nielicznym z nich przywrócono oryginalne formy. 

 

CARPATHIA to coś więcej niż marka terytorialna, to sposób myślenia o Karpatach. Przyłącz się do nas, aby współtworzyć gospodarczy znak jakości Karpat, który skupia najlepsze produkty, atrakcje i usługi o charakterze karpackim.

Więcej informacji o CARPATHII uzyskasz:

Stowarzyszenie Euroregion Karpacki Polska

www.karpacki.pl

www.visitcarpathia.com

www.wedrowaniebezplecaka.visitcarpathia.com

 

Małe miasta wymierają.

Małe miasta wymierają. "Kradnie" ich Warszawa

Grozi nam demograficzna zapaść. Polacy wyjeżdżają za pracą. Liczba mieszkańców aglomeracji dramatycznie spada. Kierunek przeprowadzki większości z nich jest jeden - to Warszawa. A generalnie liczba Polaków zmniejszy się wkrótce z 38 do 35 milionów - wynika z danych GUS.

W Łodzi biją na alarm, bo miasto liczące dekadę temu niemal 800 tys. mieszkańców teraz ma ich niespełna 740 tys., a prognozy wskazują, że za 20 lat pozostanie ich tylko 600 tys. - pisze "Rzeczpospolita".

Czytaj dalej

Jakie domy budują Polacy?


Projekt domu Ariel BSA1929

Budowa domu daje szeroki wachlarz możliwości, z których można wybierać wedle osobistych preferencji. Jednak da się zauważyć, że pewne rozwiązania są wybierane chętniej niż pozostałe. Sprawdź jakie domy najchętniej budowali Polacy w 2016 r. i dlaczego stawiali na takie rozwiązania.

Czytaj dalej

Naturalny materiał budowlany i jego zastosowanie

Naturalny materiał budowlany i jego zastosowanie

Wykorzystywanie drewna w budowlance od lat sprawdzało się najlepiej. Wykonywano z niego konstrukcje, jak również całe budynki wraz ze ścianami. Obecne drewno wcale nie straciło na wartości i nadal uważane jest za materiał spełniający szereg oczekiwań, jeśli chodzi o budowę domów lub innych mniejszych lub większych budynków.

Czytaj dalej

Pokazy wojen rzymskich Świętokrzyski piknik historyczny

Pokazy wojen rzymskich Świętokrzyski piknik historyczny

Zwiedzając województwo świętokrzyskie, warto jest zawitać do Nowej Słupi, gdzie odbywa się co roku piknik archeologiczno- historyczny, na którym odbywają się walki legionów rzymskich.

Czytaj dalej

Bycie obiektywnym

Bycie obiektywnym

Jak chcesz o czymś ciekawym przeczytać to sam to sobie napisz...
Pamiętacie tą piosenkę Kasi Nosowskiej oraz Heyah? O słowach, które jeśli chcesz słyszeć w tej piosence, to sam je musisz sobie wyśpiewać?

Czytaj dalej

Nocna demonstracja przed Pałacem Prezydenckim

Nocna demonstracja przed Pałacem Prezydenckim

Formalnie manifestacja zakończyła się o 1.00, jej uczestnicy, w większości młodzi ludzie, po tej godzinie powoli zaczęli się rozchodzić do domów.

Czytaj dalej

 

Agencja social media

Biuro wirtualne

 

Korzystając z naszej strony wyrażasz zgodę na wykorzystywanie przez nas plików cookies. Więcej informacji tutaj . Zaktualizowaliśmy naszą politykę przetwarzania danych osobowych - RODO. Tutaj znajdziesz treść naszej nowej polityki a tutaj więcej informacji o Rodo